Bé mẫu giáo: Phát triển kỹ năng nhận thức không ngừng


“Eureka, ta là ta!” – các bé ở độ tuổi này thường tỏ ra khó bảo – không chỉ bởi vì các bé cố tình ương ngạnh mà còn bởi vì các bé đang trải qua giai đoạn phát triển vượt bậc được gọi là “bước đầu hình thành cá tính riêng”. Đây là giai đoạn bọn trẻ bắt đầu hiểu rằng chúng đang được tách biệt dần khỏi người lớn và phải nỗ lực để khẳng định mình.


Khi con bạn tuyên bố “Của tớ!” và ôm khư khư món đồ chơi của mình trong khi chơi cùng nhóm, đây không phải là biểu hiện của sự ích kỷ mà có thể được xem là một thành tích của nhận thức. Lúc này, bé đã có thể cảm nhận bản thân mình là một cá thể riêng biệt, vì vậy, bé muốn thể hiện sự sở hữu. Cách nói “của con (hay của tớ)” cho thấy bé đã hiểu rằng bạn – và những đứa trẻ khác – là những người tách biệt so với bé.


Trẻ con thường dễ quên.


Các bé sẽ không thể nhớ được người bạn thân nhất của mình cho đến khi vào mẫu giáo – tuy rằng cũng có một số bé có thể làm được điều này từ trước 3 tuổi – các nhà tâm lý học gọi đây là “chứng hay quên của trẻ nhỏ”. Nhiều người cho rằng lý do chúng ta không thể nhớ được những điều xảy ra trong những năm đầu đời của mình là mặc dù ký ức vẫn nằm trong não bộ chúng ta nhưng lại không thể đánh thức được. Tuy nhiên, các chuyên gia lại cho rằng những trải nghiệm đầu đời không bao giờ được đưa vào kho dữ liệu dài hạn bởi khả năng ghi nhớ của bộ não trong giai đoạn này chưa thật sự hoàn thiện.


 


Nhưng điều đó không có nghĩa là những trải nghiệm của con bạn từ trước 3 tuổi sẽ không ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển kỹ năng của bé mà thực tế là ngược lại, chỉ có điều chúng không thể gợi lại trong trí nhớ của các bé sau này.


Có một “tần số” riêng.


Các bé mẫu giáo thường không nghĩ theo cách giống người lớn chúng ta, bởi chưa có khả năng tư duy logic. Thay vào đó, trẻ nhỏ thường hiểu tất cả theo nghĩa đen, nghĩa là các bé không thể nắm bắt được các khái niệm trừu tượng, và luôn đặt mình là trung tâm, các bé không thể tưởng tượng được hoàn cảnh và vị trí người nào khác, trừ chính bản thân bé.


Các bé từ 4 đến 6 tuổi thực sự tin rằng bạn có thể giữ không cho con quái vật vào phòng bé bằng cách dán những câu “thần chú” như “Quái vật không được vào đây!” trên cánh cửa phòng. Và nếu bạn đang buồn, bé con của bạn có thể mang đến cho bạn một con gấu bông của mình, đơn giản vì bé cảm thấy con gấu bông đó đã giúp bé dễ chịu hơn như thế nào – điều này được giải thích bởi vì bé luôn coi mình là trung tâm và áp dụng điều đó với tất cả mọi người.


Bé tiểu học: Cuộc cách mạng của sự “trưởng thành”


Tính cách và đạo đức.


Những thay đổi về tâm lý trong não bộ của các bé trong độ tuổi đến trường sẽ giúp bé nhận thức được những chuẩn mực đạo đức nhất định trong môi trường mà mình đang sống.


Trước độ tuổi này, con bạn có vẻ nghiêm chỉnh tuân theo hầu hết các quy tắc bởi các bé luôn cảm thấy lo sợ sẽ gặp rắc rối. Nhưng giờ đây, nhận thức của các bé phát triển kỹ năng hơn rất nhiều và bé đã có thể tự mình phân biệt đúng – sai, có những cái nhìn khác, đồng thời bé cũng biết cân nhắc trước những quan điểm do người khác đưa ra, biết cảm thông và quan tâm đến người khác. Với sự phát triển của nhận thức, các bé trong độ tuổi này có thể tự cảm thấy có lỗi khi vi phạm một điều gì đó – kể cả khi không bị phát hiện.


Bé không chỉ nhận ra mình là một cá thể riêng biệt mà nhận thức phát triển giúp bé biết tự phân biệt đúng – sai, biết cách sắp xếp trí nhớ của mình.


Độc thoại nội tâm.


Vào khoảng 8 tuổi, con bạn bắt đầu chơi trò độc thoại với trí tưởng tượng của mình. Thay vì để các món đồ chơi của mình (chẳng hạn như những con thú bông, anh chàng cướp biển, những chiếc xe hơi) nói chuyện với nhau thì bé bắt đầu tự nói chuyện với chính mình về những sự kiện xảy ra, về những trải nghiệm mới, hoặc trò chuyện nhiều hơn với bạn bè và người thân. Có thể bạn sẽ hơi mệt mỏi vì phải nghe con nói về những câu chuyện tưởng tượng hơi vô lý, những đây chính là hành vi hoàn toàn bình thường (thậm chí còn giúp ích cho sự phát triển kỹ năng của bé), cũng giống như những trò chơi tập thể trước đó mà bé tham gia.


Làm chủ trí nhớ.


Đến độ tuổi này, con bạn bắt đầu có cảm giác điều khiển được trí nhớ của mình. Ban đầu, các bé đã có thể nhớ được mọi thứ, nhưng lại không biết cách điều khiển trí nhớ theo ý mình. Tuy nhiên, khi được khoảng 6 tuổi, các bé bắt đầu luyện tập ghi nhớ các thông tin, tài liệu, vào đến 7 tuổi thì đã có thể phân chia các thông tin trong bộ nhớ của mình thành từng loại, nhóm và sắp xếp chúng một cách rõ ràng hơn để có thể nhớ lại về sau.